اخلاق حرفه ای

اسلام، شغل را در خدمت انسان و برای رسیدن به اهداف متعالی آفرینش او قرار داده تا بدان وسیله به منزلت حقیقی خود دست یابد و این نگرشی کاملاً والا و متمایز از نگاه امروزی دنیای مادی به این مسأله است

در اسلام تمام کارهایی که برای جامعه و افراد مفید باشد مورد تأیید و تمجید قرار گرفته اند: مشاغلی مانند طبابت، زراعت، تعلیم و تزکیه افراد اجتماع، بنایی و معماری، خیاطی، مرزداری و ساخت و تهیه سلاح برای حکومت الهی، تجارت، دامداری و… که هر کدام به نوعی در برطرف ساختن نیازهای جامعه و تقویت اجتماع مسلمین نقش مهمی دارند و در مقابل کسب درآمد از طریق کارهای کاذب مانند رباخواری، احتکار، کم فروشی و تمامی مشاغلی که بر ضرر مسلمانان و به نفع دشمنان وکفار باشد ممنوع و حرام است.[۲]
پیامبر گرامی اسلام ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: «روز قیامت ندا داده می شود که کجایند یاران افراد ستمکار و کسانی که برای آنها دواتی آماده کردند یا قلمی کشیدند، آنان را با همان ستمکاران محشور کنید.»[۳]
پس معلوم می شود کارهایی که رنگ و بوی علمی و فرهنگی داشته و با قلم و کاغذ در ارتباطند اما در راستای اهداف دشمنان اسلام و به انگیزه خدشه و هجمه در اندیشه و روح و روان پیکره جامعه اسلامی هستند نیز ممنوع و حرام می باشند که با اندکی تفکر و دقت می توانید مصادیق متعددی از آن را ـ متأسفانه ـ در جامعه خودمان بیابید.

حضرت علی ـ علیه السلام ـ در کلام گهربار خود خطاب به مالک اشتر به ویژگی ها و صفات لازم برای هر کدام از مشاغل در جامعه اشاره می فرمایند. درباره ویژگی های لازم برای قاضیان، عاملان حکومت، کارگزاران، نویسندگان، بازرگانان و صنعت گران به تفصیل بحث می کنند. مثلاً در مورد بازرگانان به صفاتی چون نیروی جسمانی، آشتی طلبی. مدارا، وسعت نظر، خوش معامله و سخاوتمند بودن و در مورد کارمندان و کارگزاران دولتی به خصالی مانند تجربه، امانت، تقوی، سابقه درخشان و… اشاره می کنند همچنین در ارتباط با سایر مشاغل خصوصیاتی را در ارتباط با صاحبان آنها ذکر می کنند که در صورت تمایل تفصیل آن را در کلام جامع و نغز مولای متقیان در نهج البلاغه جستجو کنید.[۵]
۴٫ هدفمند و توأم با برنامه: شغل و فعالیت اقتصادی شخص نباید به گونه ای باشد که تمام یا بخش عمده شبانه روز او را به خود اختصاص دهد. امام علی ـ علیه السلام ـ می فرماید: اوقات شبانه روز را به سه قسم باید تقسیم کرد؛ بخشی از وقت را باید برای کار اختصاص داد و از بقیه آن برای امور ضروری دیگری مثل عبادت، بهره مندی از لذات حلال زندگی، دید و بازدید با ارحام و دوستان خوب باید استفاده کرد.[۶]
ضمن آنکه انتخاب شغل باید هدفمند و با نگاه ارزشی و نگرشی الهی همراه باشد تا در بردارنده همه نیازهای آدمی اعم از نیازمندی های اقتصادی، روحی و روانی و معنوی باشد.[۷] همان گونه که در ابتدای بحث نیز به این موضوع اشاره شد.
۵٫ موجب حفظ آبرو و شأنیت اجتماعی شخص باشد: حفظ آبرو از دیدگاه اسلام اهمیت فراوانی دارد، پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ می فرمایند: «آبرویتان را به وسیله اموالتان حفظ کنید.»[۸] و در بیان دیگری می فرمایند: «به عوض چیزی که انسان آبروی خویش را بدان محفوظ دارد برای او صدقه ای نو
یسند.»[۹]

وقتی قراردادی منعقد می شود که موضوع آن انجام کار یا ساختن چیزی است؛ همیشه این تردید وجود دارد که شاید متعهد به قول خود وفا نکند، یا در انجام تعهد تاخیر داشته باشد. همچنین این احتمال هم وجود دارد که پس از اجرای قرارداد مشخص شود که در عملیات و کار انجام شده نواقصی موجود است.

مطمئناً در این موارد شرط جبران خسارت، چاره ساز است. اما این خسارت از کجا باید تامین و پرداخت شود؟

اگر شما پس از وقوع تخلف از ناحیه متعهد، به دادگاه مراجعه کنید، به اصل پول خود می رسید اما توجه داشته باشید که در این راه باید هزینه دادرسی و حق الوکاله بپردازید، سختی های دعوای حقوقی را تحمل کنید و اگر در کنار این موارد، مدت رسیدگی و کاهش ارزش پول را نیز در نظر بگیریم، در نهایت چیزی دستگیرتان نخواهد شد! پس باید فکری کرد تا جبران خسارت در کوتاه ترین زمان ممکن تحقق یابد و بار طرح دعوا و رفتن به دادگاه هم بر دوش متعهد تحمیل شود.

معمولاً ضمن امضاء قرارداد مبلغی به عنوان پیش پرداخت (یا اگر موضوع قرارداد خرید و فروش باشد به عنوان بیعانه) به متعهد یا فروشنده پرداخت می شود تا برای اجرای قرارداد هزینه گردد. حالا اگر متعهد تمام یا بخشی از پول را صرف قرارداد نکرد، تکلیف چیست؟

تضمین پیش پرداخت برای حل این مشکل گرفته می شود. این تضمین برای اطمینان از مصرف شدن پیش پرداخت در مسیر قرارداد می باشد و ممکن است به شکل های ضمانت نامه بانکی، چک و یا سفته باشد.

جالب است بدانید معتبرترین تضمین، ضمانت نامه بانکی و متزل ترین تضمین، سفته است.

ضمانت نامه بانکی سندی است که به موجب آن بانک در مقابل ذینفع ضمانت نامه، متعهد می شود به محض و به صرف اعلام او، مبلغ ضمانت نامه را به وی بپردازد. بنابراین صاحبکار (متعهدله) می تواند به محض احساس خطر (خیانت و تقلب متعهد در انجام کار)، وجه ضمانت نامه را وصول کند و این متعهد است که باید برای اثبات اینکه تخلفی نکرده است به دادگاه مراجعه و گرفتاری ها و هزینه های دعوی را تحمل نماید. البته تهیه ضمانت نامه بانکی، مستم تقبل هزینه هایی است که متعهدین قراردادها مایلند از زیر بار آن شانه خالی کنند. اما صلاح صاحبکار (متعهدله) همیشه آن است که برای تضمین، ضمانت نامه بانکی بگیرد.

کتابخانۀ زیرساختی فناوری اطلاعات – ITIL – مجموعه‌ای از تجارب مدیران موفق فناوری اطلاعات در شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف در سراسر دنیاست که برای مدیریت زیرساخت‌های IT و به‌منظور مدیریت کارها و کسب بهترین نتیجه طراحی شده است. به زبان ساده می‌توان ITIL را یک استاندارد در حوزه IT دانست، اما واقعیت این است که ITIL یک استاندارد نیست؛ درواقع ITIL یک چارچوب است که از تجربه‌های موفق (Best practice) به دست آمده است.
شاید اصلی‌ترین نیازی که مدیران فناوری اطلاعات را به سمت آشنایی با ITIL و استفاده از مفاهیم و روش‌های آن در مدیریت فناوری اطلاعات ترغیب نموده است ایجاد آمادگی برای بهترین مواجهه با تغییرات درونی و بیرونی کسب و کار در فضای مجازی” است. هر زمانی که یک سرویس به مشتری تحویل داده می‌شود مدیران و متخصصین این حوزه می‌توانند راهکاری مناسب برای کاهش هزینه، ایجاد طرح مناسب برای برقراری روابط با مشتری و کاربران، مدیریت مؤثر و کارآمد زیرساخت‌های فناوری و مواردی از این دست را در آموزه‌های ITIL بیابند.
ITIL این آموزه‌ها را از طریق طراحی یک مکانیزم مؤثر و کارآمد در مدیریت خدمات فناوری اطلاعات و یکپارچه‌سازی این مکانیزم‌ها با ابزارهای نرم‌افزاری ارائه می‌نماید.

رومن کرریک در کتاب چگونه شغل دلخواه‌مان را پیدا کنیم این فاکتورها را برای یک شغل رضایت‌بخش لیست می‌کند:

۱- معنا

۲- آزادی

۳- شادی

یعنی هرچه شغل ما بیشتر این سه احساس را در ما ایجاد کند، ما بیشتر از شغلمان راضی خواهیم بود. به تفکیک به آنها خواهیم پرداخت و در انتها هم به پرسشنامه در مورد رضایت شغلی خواهیم رسید.

معنادار بودن شغل

حاضرید یک عمر به کاری مشغول شوید که میدانید فایده‌ای ندارد؟ فرض کنید شما مسئول شمردن برگه‌های باطلۀ روی میز مدیرتان هستید و بعد از آن هم بدون اینکه از این شمارش شما استفاده‌ای بشود، تمام آن برگه‌ها درون سطل زباله انداخته می‌شود. از قضا حقوق خوبی هم به شما میدهند.

آیا حاضرید سالها در این شغل بمانید؟

واقعیت این است که معنا داشتن شغل برای ما مهم است. دن آریلی (که متخصص اقتصاد رفتاری است) در آزمایشهایش به خوبی به این مسائل پرداخته است. اگر به این مباحث علاقه دارید پیشنهاد میکنم حتما سری به کتابهای او بزنید.

چه چیزهای باعث می‌شود ما احساس کتیم شغل معناداری داریم؟

۱- کسب درآمد

بله، همین پول و درآمدی که شغل‌مان برای ما فراهم می‌کند در معنادار بودن آن شغل برای ما موثر است. البته یادمان نرود که پول، تنها یکی از عواملی است که ما برای کسب رضایت شغلی به آن نیاز داریم.

۲- مقام

افزایش رتبه ما در سازمان میتواند بر رضایت شغلی ما تاثیرگذار باشد. با بهبود جایگاه در سازمان، احساس پیشرفت شغلی میکنیم و در این صورت از شغلمان راضی‌تر خواهیم بود.

دو فاکتوری که تا اینجا مطرح شد (ِیعنی کسب درآمد و مقام) فاکتورهای بیرونی هستند. قطعا این فاکتورها در رضایت شغلی ما موثرند، اما تنها عوامل موثر نیستند.

۳- ایجاد تغییر

همانطور که گفتم آدمها به حس مفید بودن کارشان نیاز دارند. تحقیقات متعدد نشان میدهد آدمها در صورتی که احساس کنند درگیر شغلی شده‌اند که منجر به ایجاد تغییر در زندگی دیگران میشود، احتمالا بیشتر از شغلشات راضی خواهند بود.

۴- پرداختن به علایق

کارهایی که مورد علاقه ما باشد به احتمال بیشتری رضایت ما را جلب خواهند کرد. البته یادمان نرود که پیدا کردن علاقه واقعی ما هم کار چندان آسانی نیست. در مطلب شغل مناسب قبلا به تفصیل به این موضوع پرداخته‌ام. خلاصه سخن آنکه برای یافتن علاقۀ شغلی‌مان باید بیشتر عمل کنیم تا فکر.

۵- به کار بستن استعدادها

استفاده از استعدادهایمان در شغلی که داریم حس بسیار خوبی در ما ایجاد میکند. «استعدادهای بهره‌برداری نشده» ما را ناراضی میکند. استعداد در یک زمینه منجر خواهد شد که زودتر در آن زمینه کسب مهارت کنیم. سایت متمم در زمینه استعدادیابی مطالب بسیار خوبی ارائه کرده است.